DODENHERDENKING 2015

Voor hen die vielen voor  vrijheid en recht.

"Bij deze herdenking worden alle burgers en militairen herdacht, die sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog tot op heden door oorlogshandelingen en terreur zijn omgekomen dan wel – wanneer of waar ook ter wereld – in het belang van het koninkrijk of tijdens vredesmissies van internationale organisaties zijn gevallen."

Maandag 4 Mei 2015
Locatie: Pieterskerk Leiden
Aanvang: 18.30 uur

Download het programma als PDF

26 NOVEMBER 1940

Drie Leidse hoogleraren (R.P. Cleveringa (foto), J.A.J. Barge en L.J. van Holk) protesteerden 75 jaar geleden tegen het ontslag van prof. E.M. Meijers en andere Joodse collega’s. Hun optreden leidde tot studentenprotest en op 27 november 1940 tot sluiting van de Leidse Universiteit door de Duitse bezetter.

Het optreden van de hoogleraren en met name de rede van Cleveringa worden beschouwd als eerste tekenen van verzet tegen de bezetting.

PROGRAMMA

Inleidend Orgelspel
door Erik van Bruggen

Welkom
door de heer Ton Kohlbeck,
voorzitter Stichting Dodenherdenking Leiden

Openingswoord
door de heer drs. H.J.J. Lenferink
Burgemeester van Leiden

Samenzang
(allen, staand)

Wilt heden nu treden

Wilt heden nu treden voor God den Heere;
Hem boven al loven van herten seer,
End’maken groot syns lieven naemens eere,
Die daer nu onsen vyand slaet ter neer.

Ter eeren ons Heeren, wilt al u dagen,
Dit wonder bysonder gedencken toch.
Maeckt u, o mensch! voor God steets wel te dragen,
Doet yder recht, en wacht u voor bedrog.

Bid, waket end maket dat g’in bekoring
End’ ’t quade met schade toch niet en valt.
U vroomheyt brengt de vyand tot verstoring,
Al waer syn ryck noch eens soo sterck bewalt.

Muziek

Leids Studenten Koor en Orkest Collegium Musicum
o.l.v. Gilles Michels

Requiem (deel 2) - Johannes Brahms (1833-1897) - hertaling Jan Rot

Van vlees en bloed tot stof en as
Van lijf dat liefheeft, leeft en lacht
Tot lijk bekranst met bloemen
De krans zal verdorren
Als de bloemen morgen hangen

En ben je verdrietig, lieve vrienden
Denk aan de slijttijd van pijn

Eerst is het maandenlang winter
En het bruisende hart bevroren
Je telt verdrietig je tranen
Tot ze vermengen
Met lenteregen, met zomerregen
Nog steeds verdrietig...

Van vuur en vlam in zak en as
De Mens een levensboom en wij
Eén jaar haar blad en bloemen
De boom zal weer bloeien
Al zijn blad en bloem vervangen

Dat is niet wat ons bijblijft
Bijblijft in eeuwigheid...

Zoete zomers vol geluk
Reizen, wijze woorden
Duizend dingen, duizend dingen
Komen weer boven
Vrede, eeuwige vrede
Zo leven onze doden voort

Vrede, nee, vreugde
Zal je overspoelen
Waar wee en woede
Weer weg ebben

Zoete zomers vol geluk
Reizen, wijze woorden
Duizend dingen, duizend dingen
Komen weer boven
Vrede, eeuwige vrede
Zo leven onze doden voort
Zo leven onze doden door

Herdenkingsrede

door de heer prof. mr. C.J.J.M. Stolker,
Rector Magnificus en Voorzitter College van Bestuur van de Universiteit Leiden  

Muziek

Leids Studenten Koor en Orkest Collegium Musicum
o.l.v. Gilles Michels

Requiem (deel 7) - Johannes Brahms (1833-1897) - hertaling Jan Rot

Levend zijn de doden
Aan wie wij blijven denken
Voor altijd

Ja, de geest spreekt
Laat ons zwijgen van dood en drama
Want wie ze waren geven wij niet mee

Levend zijn de doden
Zolang wij hen herdenken
Levend zijn de doden
Zolang wij leven en hen herdenken

Toespraak
door de heer Jip Stam
Praeses van de Plaatselijke Kamer van Verenigingen
(koepelorganisatie van de Leidse studentenverenigingen)

Mededelingen

Samenzang
(allen, staand)

Wilhelmus

Wilhelmus van Nassouwe
Ben ick van Duytschen Bloedt,
Den Vaderland ghetrouwe
Blijf ick tot inden doet;
Een Prince van Orangien
Ben ick vry onverveert.
Den Coninck van Hispangien
Heb ick altijt gheeert.

Mijn schilt ende betrouwen
Zijt ghy, O Godt, mijn Heer.
Op U soo wil ick bouwen,
Verlaet my nimmermeer;
Dat ick doch vroom mag blijven
U dienaer t'aller stond
Die tyranny verdrijven,
Die my mijn hert doorwondt.

Einde

Uitleidend orgelspel door Erik van Bruggen 

Aan de uitgang wordt een collecte gehouden i.v.m. de kosten van de herdenking.

Aansluitend aan de bijeenkomst zal een Stille Tocht worden gelopen langs een route die eindigt op het Pieterskerkplein. Aldaar staat het (tijdelijk) Bevrijdingsmonument en worden de  twee minuten stilte in acht genomen, waarna het defilé plaatsvindt.

Wij verzoeken u vriendelijk om het karakter van de Stille Tocht te respecteren.

De Stille Tocht zal kort worden onderbroken ter hoogte van het Academiegebouw. De burgemeester, de rector magnificus en de voorzitters van respectievelijk de Plaatselijke Kamer van Verenigingen en de Stichting Dodenherdenking Leiden leggen gezamenlijk een krans bij het onlangs geplaatste herdenkingsmonument op de binnenplaats van het Academiegebouw. Het monument herinnert aan de drie Leidse hoogleraren R.P. Cleveringa, J.A.J. Barge en L.J. van Holk.

Bij het Bevrijdingsmonument op het Pieterskerkplein wordt de muzikale omlijsting verzorgd door het Podiumorkest van Concordia Leiden.

Wouter Ydema, stadsdichter van Leiden, schreef speciaal voor deze gelegenheid het gedicht 'Twee minuten'.

Verslag van 2015:

De Dodenherdenking in Leiden heeft op maandag 4 mei het record aantal belangstellenden van rond de duizend naar de Pieterskerk getrokken. Vanwege de te verwachten grotere belangstelling was naar deze kerk uitgeweken, in plaats van de Marekerk, die daar normaliter voor wordt gebruikt.

De herdenking van 2015 had als centraal thema het eerste verzet in Leiden tegen de Duitse bezetting. Op 26 november 1940, dit jaar 75 jaar geleden, hield de Leidse hoogleraar Cleveringa een protestrede tegen het ontslag van Joodse medewerkers van de Universiteit. Het protest werd ondersteund door de professoren J.A.J. Barge en L.J. van Holk. Vele nazaten van alle drie de professoren waren in de kerk aanwezig.

De herdenkingsrede, uitgesproken door de heer prof. Mr. C.J.J.M. Stolker, rector magnificus en Voorzitter College van Bestuur van de Universiteit Leiden, treft u bij dit persbericht aan. Dat geldt ook voor de rede van de heer Jip Stam, Praeses van de Plaatselijke Kamer van Verenigingen (koepelorganisatie van de Leidse studentenverenigingen)

Na afloop van de herdenkingsdienst vond, eveneens onder massale belangstelling, de Stille Tocht plaats, onder meer langs het Academiegebouw aan het Rapenburg. Daar werd een krans gelegd bij de lezenaar, die eind vorig jaar werd geplaatst ter nagedachtenis aan de drie hoogleraren. Van daaruit ging het naar het (tijdelijk) monument op het Pieterskerkplein. Tientallen verenigingen, organisaties en particulieren maakten daar gebruik van de gelegenheid om kransen en bloemen te leggen. Dit nadat de gebruikelijke twee minuten stilte in acht waren genomen en de Leidse stadsdichter Wouter Ydema een voordracht hield met het speciaal voor deze gelegenheid geschreven gedicht  ‘Twee minuten’ . De tekst vindt u onder sprekers/toespraken 2015.              

 Een korte video impressie van Chris de Waard (Sleutelstad) vind u hier.